۲ راه ساده و اثر بخش برای پیشگیری از ابتلا به پارکینسون
اردیبهشت ۱۹, ۱۴۰۳
نکات مهم سکته قلبی | علائم، عوارض و حمایت از بیمار حمله قلبی
اردیبهشت ۱۹, ۱۴۰۳
به زبان ساده دیابت یا قند خون یک بیماری مزمن است که با افزایش میزان قند خون همراه است. در بیماری دیابت بدن نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند یا قادر نیست به طور موثر از انسولین استفاده کند. این مشکل اگر مدیریت نشود ممکن است به طور جدی سلامتی فرد به ویژه اعصاب و رگ‌های خونی را تهدید کند. افراد مبتلا به قند خون بیشتر در معرض بیماری‌هایی از جمله حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی و نارسایی کلیوی هستند. در موارد شدیدتر این بیماری با آسیب رساندن به رگ‌های خونی چشم، ممکن است باعث از بین رفتن بینایی شود. بیماری قند خون در انواع مختلفی افراد را درگیر می‌کند که شامل نوع اول، نوع دوم و دیابت بارداری می‌گردد. براساس آمار دیابت در زنان بیشتر از مردان می‌باشد.
دیابت چیست؟
دیابت وضعیتی است که در آن قند خون بدن بیش از حد بالا باشد. گلوکز منبع انرژی بدن است و برای رساندن انرژی به سلول‌های بدن به انسولین نیاز دارد. علت دیابت چیست؟ زمانی که انسولین توسط پانکراس به مقدار کافی یا اصلا تولید نشود، گلوکز در جریان خون انباشته شده و باعث افزایش قند خون می‌شود. بالا بودن مداوم گلوکز خون در مدت زمان طولانی می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی، آسیب عصبی و مشکلات چشمی گردد.
علائم دیابت در زنان و مردان کدام است؟
علائم دیابت به میزان قند خون هر فرد بستگی دارد. اگر فردی دچار پیش‌دیابت یا دیابت نوع دوم باشد، ممکن است علائم نداشته باشد و یا چند سال طول بکشد تا علائم بیماری در او بروز کند. اما در دیابت نوع اول علائم به سرعت و ناگهانی ظاهر می‌شوند.
مهمترین علائم دیابت عبارتند از:
- احساس تشنگی شدید
- احساس خستگی و ضعف
- کاهش وزن ناخواسته
- تکرر ادرار
- تاری دید
- تغییرات خلقی
- ترمیم زخم‌ها در طولانی مدت
- ابتلا به عفونت‌های مختلف مثل عفونت لثه، پوست و واژن
انواع دیابت در زنان و مردان
نوع اول
در نوع اول، بدن با کمبود انسولین مواجه می‌شود زیرا سیستم ایمنی به دلایل نامشخصی به سلول‌های تولید کننده‌ی انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. به همین جهت فرد نیاز به تجویز روزانه انسولین دارد. در سال 2017، 9 میلیون نفر مبتلا به دیابت نوع اول شناخته شدند که اکثر این افراد در کشورهای با درآمد بالا زندگی می‌کنند. هنوز علت بیماری و روش‌های پیشگیری از آن مشخص نیست. دیابت نوع اول می‌تواند در هر سنی شروع شود اما اغلب کودکان و نواجوانان را درگیر می‌کند.
نوع دوم
دیابت نوع دوم شایع‌ترین نوع دیابت است. در این نوع دیابت بدن انسولین تولید نمی‌کند و یا اگر تولید کند به دلایل مختلفی نمی‌تواند از آن بهره ببرد. همین امر باعث افزایش میزان قند خون می‌شود و مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد می‌کند. عوامل مختلف از جمله ژنتیک، اضافه وزن، استرس، نداشتن فعالیت بدنی کافی و رژیم غذایی ناسالم می‌تواند باعث بروز بیماری گردد.
این نوع بیماری قند خون قابل پیشگیری است و با انجام معاینات منظم و آزمایش خون می‌توان به موقع آن را تشخیص داد. بیش از ۹۵ درصد مبتلایان به بیماری قند خون، به قنوع دوم مبتلا هستند. به طور معمول دیابت نوع دوم در افراد بالای 40 سال شایع‌تر است اما متاسفانه آمار ابتلا در کودکان در جهان رو به افزایش است.
پیش‌دیابت
این نوع دیابت مرحله‌ی قبل از دیابت نوع دوم است. در این وضعیت سطح گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی است اما به اندازه‌ای بالا نیست که دیابت نوع دوم تشخیص داده شود.
انواع دیگر دیابت عبارتند از:
دیابت نوع C3
در صورتی که پانکراس فرد آسیب ببیند، بر توانایی آن در تولید انسولین تاثیر می‌گذارد. دلایل مختلفی چون پانکراتیت، سرطان پانکراس، فیبروز کیستیک و هموکروماتوز همگی می‌توانند منجر به آسیب به پانکراس و در نهایت دیابت شوند. همچنین برداشتن پانکراس نیز می‌تواند منجر به دیابت نوع C3 گردد.
دیابت پنهان خود ایمنی بزرگسالان (LADA)
مانند دیابت نوع اول از یک واکنش خود ایمنی ناشی می‌شود اما روند آن بسیار کندتر از نوع اول است. معمولا افراد مبتلا به LADA بالاتر از 30 سال سن دارند. کمبود ویتامین D از جمله عللی است که افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند.
دیابت جوانان هنگام بلوغ (MODY)
این بیماری که دیابت تک‌ژنی نیز نامیده می‌شود به دلیل یک جهش ژنتیکی ارثی اتفاق می‌افتد که بر نحوه‌ی ساخت و استفاده‌ی بدن از انسولین تاثیر می‌گذارد. در حال حاضر بیش از 10 نوع مختلف از MODY وجود دارد.
دیابت نوزادی
دیابت نوزادی بسیار نادر است که نوعی دیابت تک‌ژنی تلقی می‌شود و در شش ماه اول زندگی رخ می‌دهد. حدود 50 درصد از نوزادان مبتلا به دیابت نوزادی به طور مادام‌العمر به دیابت مبتلا هستند. اما در نیمی دیگر این بیماری در عرض چند ماه ناپدید می‌شود، اما ممکن است بعدا در زندگی عود کند.
دیابت شکننده
نوعی از دیابت نوع اول است که با نوسانات شدید همراه است. این بیماری با دوره‌های مکرر و شدید سطوح بالا و پایین قند خون مشخص می‌شود. به همین سبب کنترل آن به دلیل نامنظم بودن دشوار است. این بی‌ثباتی اغلب منجر به بستری شدن در بیمارستان می‌شود.
مقاله پیشنهادی:
پیشگیری از بیماری‌های فصلی | واکسن آنفولانزا برای سالمندان
دیابت بارداری
همانطور که مشخص است این نوع از بیماری در دوران بارداری رخ می‌دهد. زمانی که مقادیر گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی اما کمتر از مقادیر دیابت نوع اول و دوم باشند بیماری تشخیص داده می‌شود. زنان مبتلا به دیابت بارداری بیشتر در معرض خطرات و عوارش دوران بارداری و زایمان هستند و احتمالا فرزند آن‌ها در آینده به دیابت نوع دوم مبتلا خواهد شد. قند خون بارداری از طریق آزمایشات غربالگری در دوران بارداری توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر متوجه علائم دیابت در خود یا فرزندتان شدید با پزشک مشورت کنید. با انجام آزمایش قند خون و معاینات دقیق می‌توان هرچه زودتر نسبت به تشخیص بیماری و درمان، اقدامات لازم را شروع کرد.
اگر بیماری در شما تشخیص داده شده است، تا زمانی که سطح قند خون بدن تثبیت شود نیاز به پیگیری و درمان توسط پزشک خواهد داشت.
چه عواملی باعث بروز دیابت می‌شود؟
دلایل بالا بودن گلوکز خون بسته به نوع دیابت می‌تواند متفاوت باشد. به طور کل عوامل مختلفی باعث بروز دیابت می‌شوند که به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.
مقاومت به انسولین: دیابت نوع دوم ناشی از مقاومت به انسولین است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد شما به انسولین پاسخ نمی‌دهند. عوامل و شرایط مختلفی از جمله چاقی، رژیم غذایی، کمبود فعالیت بدنی، عدم تعادل هورمونی، ژنتیک و برخی داروها سبب بروز بیماری می‌شود.
بیماری خود ایمنی: در صورتی که سیستم ایمنی بدن فرد به سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین در پانکراس حمله کند، فرد ممکن است دچار دیابت نوع اول و LADA شود.
عدم تعادل هورمونی: بعضی از افراد در دوران بارداری دچار دیابت می‌شوند. در این شرایط جفت، هورمون‌هایی ترشح می کند که به دلیل تداخل با سطح انسولین باعث مقاومت به انسولین می گردند. به این ترتیب اگر لوزالمعده نتواند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین تولید کند، ممکن است مادر به دیابت بارداری مبتلا گردد. سایر بیماری‌های مرتبط با هورمون مانند سندرم کوشینگ می‌تواند منجر به دیابت نوع دوم شود.
آسیب پانکراس: آسیب فیزیکی به پانکراس (لوزالمعده) ممکن است بر توانایی در ساخت انسولین تاثیر گذاشته و منجر به دیابت نوع C3 شود.
جهش ژنتیکی: بعضی از جهش‌های ژنتیکی می‌تواند منجر به دیابت هنگام بلوغ و دیابت نوزادی شود.
استفاده طولانی مدت از بعضی از داروها: برخی داروها نظیر HIV/AIDS و کورتیکواستروئیدها در طولانی مدت می‌تواند دیابت نوع دوم را در پی داشته باشد.
بیماری دیابت چه عوارضی دارد؟
افزایش طولانی‌مدت قند خون می‌تواند منجر به عوارض شدید گردد. در صورتی که قند خون برای مدت طولانی بالا باشد و کنترل نشود سایر اعضای بدن را تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند عوارض زیادی ایجاد کند. عوارض دیابت شامل موارد زیر می‌گردد.
- بیماری‌های قلبی
- سکته
- بیماری کلیوی
- مشکلات گوارشی
- مشکلات پوستی
- مشکلات دندانی
- آسیب عصبی و چشمی
- اختلال در نعوظ
پیشگیری از دیابت
یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت تغییر سبک زندگی می‌باشد. برای رسیدن به این مهم اقدامات زیر می‌تواند موثر باشد.
- جلوگیری از چاقی
- حفظ وزن مناسب
- 30 دقیقه ورزش به طور روزانه
- پیروی از رژیم غذایی سالم
- اجتناب از مصرف شکر و چربی‌های اشباع
- عدم مصرف سیگار
درمان دیابت چگونه ممکن است؟
با تشخیص زودهنگام دیابت می‌توان نسبت به درمان هرچه سریعتر آن اقدامات لازم را انجام داده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. تشخیص بیماری از طریق آزمایش گلوکز خون توسط آزمایشگاه انجام می‌شود.
برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم نیاز به مصرف دارو از جمله انسولین یا سایر داروها برای کمک به کنترل سطح خون دارند. به منظور جلوگیری از عوارض بیماری همراه با داروهای کاهش قند خون، داروهایی برای کاهش فشار خون نیز تجویز می‌گردد. یکی از مهمترین روش‌های درمان دیابت، حفظ سبک زندگی سالم است.
حقایق کلیدی
تعداد افراد مبتلا به دیابت از ۱۰۸ میلیون در سال ۱۹۸۰ به ۴۲۲ میلیون در سال ۲۰۱۴ رسیده است. توجه کنید شیوع بیماری در کشورهای با درآمد پایین نسبت به کشورهای با درآمد بالا سرعت بیشتری دارد. در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، میزان مرگ‌ومیر ناشی از دیابت ۳ درصد افزایش یافته است و بیماری کلیوی ناشی از آن باعث مرگ دو میلیون نفر شده است. سالمندان مبتلا به قند خون می‌بایست برای پیشگیری از عوارض بیماری از رژیم غذایی مناسبی پیروی کنند و به هیچ وجه انجام فعالیت‌های ورزشی را ترک نکنند. به همین منظور پرستار سالمند در منزل می‌تواند با پختن غذاهای متناسب با بیماری سالمند و تشویق و تمرین حرکات ورزشی، در افزایش کیفیت زندگی این عزیزان نقش مهمی داشته باشد. برای استفاده از خدمات مرکز پرستاری فرشته هما با کارشناسان مرکز تماس بگیرید. شرکت پرستاری فرشته هما خدمات مختلفی جهت رفاه حال سالمندان، بیماران و کودکان با تعرفه منصفانه ارائه می‌دهد.
