بیماری پارکینسون چیست؟ علائم، نشانه ها، تشخیص و درمان

اهمیت آگاهی از بیماری پارکینسون نه‌تنها برای بیماران، بلکه برای خانواده‌ها و مراقبان نیز بسیار مهم است. با افزایش سن، نیازهای جسمی و روانی افراد تغییر می‌کند و بیماری‌های مرتبط با سالمندی بیشتر بروز می‌کنند. بیماری‌هایی مانند پارکینسون، آلزایمر، دیابت و مشکلات قلبی از جمله بیماری‌های شایع سالمندان هستند که می‌توانند کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. مدیریت این بیماری‌ها نیازمند آگاهی، برنامه‌ریزی و در بسیاری از موارد استفاده از خدمات حرفه‌ای مانند پرستاری در منزل است.تشخیص زودهنگام و مدیریت درست علائم می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. در این مقاله به بررسی علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان بیماری پارکینسون خواهیم پرداخت و اطلاعات جامعی برای درک بهتر این اختلال ارائه می‌دهیم.

 

 پارکینسون چیست؟ 

پارکینسون نوعی بیماری است که در آن بخشی از مغز دچار اختلال شده و به تدریج سیستم حرکتی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین در بخشی از مغز به نام “جسم سیاه” شروع به تخریب می‌کنند. دوپامین در کنترل حرکات بدن نقش مهمی دارد و کاهش آن باعث بروز علائمی مانند لرزش، کندی حرکت، عدم تعادل و سفتی عضلات می‌شود. بیشتر افراد بالای 60 سال درگیر پارکینسون می‌شوند اما در موارد نادر، در سنین پایین‌تر نیز دیده می‌شود. ممکن است با علائمی فراتر از جمله، افسردگی، مشکلات خواب و اختلالات شناختی نیز همراه شود که مسلما زندگی فرد پیچیده‌تر خواهد شد. در این شرایط رفع نیازهای سالمند یا بیمار با حفظ کرامت او در درجه اول اهمیت قرار دارد، پرستار سالمند در منزل می‌کوشد ضمن برطرف کردن نیازهای سالمند بیمار آسایش و آرامش او را فراهم کند، به این ترتیب خانواده‌ی سالمند نیز در آرامش خواهند بود و کیفیت زندگی آن‌ها حفظ می‌شود. 

 

بیماری پارکینسون چگونه بر بدن تاثیر می گذارد؟ 

پارکینسون یک اختلال عصبی است که به‌طور مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل مشکلات متعددی را در حرکات، تعادل و عملکرد کلی بدن ایجاد می‌کند. از جمله:

• مشکلات حرکتی:
  لرزش دست‌ها، کندی حرکت و سفتی عضلات اولین علائم و مشکلاتی است که این بیماری به وجود می‌آورد. در این شرایط کارهای ساده‌ای مانند نوشتن، بستن دکمه‌ها یا حتی راه رفتن دشوار می‌شود. حتی در موارد پیشرفته فرد ممکن است دچار “یخ‌زدگی حرکتی” شود که در آن قادر به حرکت دادن پاهای خود نمی‌باشد.
• مشکلات تعادلی:
  با پیشرفت بیماری، کنترل تعادل و هماهنگی کاهش می‌یابد. این موضوع خطر افتادن و آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهد.
• اختلالات غیرحرکتی:
  علاوه بر مشکلات حرکتی، پارکینسون می‌تواند بر بخش‌های دیگر بدن نیز تأثیر بگذارد و عملکرد داخلی بدن را دچار اختلال کند. مشکلات گوارشی، یبوست، کاهش حس بویایی، و مشکلات خواب و همچنین علائم روان‌شناختی مانند افسردگی، اضطراب، و اختلالات شناختی (مانند کاهش حافظه) در این بیماری رایج هستند.
• مشکلات گفتار و بلع:
  بیماری پارکینسون می‌تواند صدا را ضعیف‌تر و گفتار را نامفهوم کند. در مراحل پیشرفته‌تر، بلع غذا نیز ممکن است دشوار شود، که خطر خفگی یا سوءتغذیه را افزایش می‌دهد.

به طور کلی، بیماری پارکینسون با تأثیرگذاری بر سیستم عصبی و سایر اعضای بدن می‌تواند زندگی فرد را در جنبه‌های مختلف پیچیده‌تر کند. مدیریت مناسب علائم و حمایت‌های مراقبتی و درمانی توسط افراد باتجربه و دلسوز می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

 

 

آیا پارکینسون ارثی است؟

معمولا پارکینسون یک بیماری غیر ارثی شناخته می‌شود و هنوز دلایل کافی برای اثبات آن به عنوان یک بیماری ارثی وجود ندارد اما عوامل ژنتیکی در بعضی از موارد نقش خواهند داشت و معمولا در نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی و محیطی بروز می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون، سابقه خانوادگی این بیماری وجود دارد و ژنتیک هم می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. اگر فرد در سنین پایین‌تر از ۵۰ سالگی مبتلا شود احتمال جهش ژن وجود دارد اما این موارد بسیار نادر هستند. 

ذکر این نکته مهم است که عوامل محیطی نقش بیشتری در ابتلا خواهند داشت مانند قرار گرفتن در معرض سموم (مانند آفت‌کش‌ها یا فلزات سنگین) یا آسیب‌های مغزی که می‌توانند شروع بیماری را تسریع یا تشدید کنند. تشخیص زودهنگام و پیشگیری موثر از آن می‌تواند پیشرفت بیماری را کاهش دهد بنابراین اگر در خانواده خود سابقه بیماری دارید یا در معرض عوامل خطر قرار دارید از پزشک متخصص ژنتیک مشاوره بگیرید.

 

آیا بیماری پارکینسون همراه با درد است؟

بله، بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در کنار علائم حرکتی مانند لرزش و کندی حرکت، درد را نیز تجربه می‌کنند. درد ناشی از پارکینسون می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن ظاهر شود و شدت و نوع آن نیز بین افراد متفاوت باشد.

 

انواع درد در بیماری پارکینسون

• درد عضلانی-اسکلتی:
  سفتی عضلات و کاهش انعطاف‌پذیری بدن می‌تواند باعث درد در مفاصل، گردن، کمر یا شانه‌ها شود. این نوع درد معمولاً ناشی از وضعیت نامناسب بدن یا استفاده بیش از حد از عضلات است.
• درد مرکزی:
  این نوع درد مستقیماً ناشی از اختلالات مغزی است که در اثر کاهش دوپامین رخ می‌دهد. درد مرکزی ممکن است به صورت مداوم یا پراکنده حس شود و منشأ مشخصی در بدن نداشته باشد.
• درد نوروپاتیک (درد عصبی):
  این نوع درد به دلیل آسیب یا تحریک اعصاب به وجود می‌آید و ممکن است به شکل سوزش، تیر کشیدن یا بی‌حسی در اندام‌ها احساس شود.
• درد دیستونیک (اسپاسم عضلات):
  برخی از افراد مبتلا به پارکینسون دچار اسپاسم‌های عضلانی شدید و غیرارادی (دیستونی) می‌شوند که می‌تواند بسیار دردناک باشد. این درد اغلب در پاها یا دست‌ها مشاهده می‌شود.

 

مدیریت درد در پارکینسون

• داروها: استفاده از داروهای کاهش‌دهنده علائم پارکینسون مانند لوودوپا می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
• فیزیوتراپی: تمرینات کششی و حرکتی می‌توانند تنش عضلات را کاهش دهند.
• تکنیک‌های آرام‌سازی: مانند مدیتیشن، ماساژ درمانی، و یوگا می‌توانند به مدیریت بهتر درد کمک کنند.
• مشاوره پزشکی: در موارد شدید، پزشک ممکن است روش‌های تخصصی‌تر درمانی مانند تزریق بوتاکس برای دیستونی یا تحریک عمقی مغز (DBS) را پیشنهاد کند.

اگرچه درد بخشی از بیماری پارکینسون است، اما با مدیریت مناسب می‌توان کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید.

 

علت بروز بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی و پیش‌رونده است که در حال حاضر حدود ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این یعنی کمتر از یک درصد از کل جمعیت جهان، که اکثر آن‌ها افراد بالای ۶۰ سال می‌باشند. آمار نشان می‌دهد از هر ۱۰ نفر یک نفر زیر ۵۰ سال سن دارد و مردان، اندکی بیشتر از زنان درگیر بیماری می‌شوند. این بیماری بخش کوچک و تیره‌ای از مغز به نام جسم سیاه را درگیر می‌کند. این سلول‌ها مسئول تولید ماده‌ای به نام دوپامین هستند. هنگامی که شروع به از دست رفتن می‌کنند، سطح دوپامین کاهش می‌یابد و منجر به اختلال در ارتباطات بین سلول‌های عصبی شده و علائم حرکتی مانند لرزش و کندی در حرکت ایجاد می‌شود. هیچ دلیل قطعی برای پارکینسون وجود ندارد. علل پارکینسون احتمالاً ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی یا سایر عوامل ناشناخته است. 

 

چه دسته از افراد در معرض بیماری پارکینسون هستند؟

 عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت، ژنتیک و محیط می‌توانند در بروز بیماری نقش داشته باشند اما برخی از گروه‌ها و شرایط ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. عوامل تاثیر گذار و خطرزای بیماری پارکینسون شامل موارد زیر می‌باشد، با شناسایی آن‌ها می‌توان در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری کمک زیادی کرد.

• سن بالا: این بیماری بیشتر افراد بالای ۶۰ سال را درگیر می‌کند. افراد بسیار کمی در سنین پایین به آن مبتلا می‌شوند. 
• جنسیت: تحقیقات نشان می‌دهد که مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به پارکینسون هستند. این می‌تواند به عوامل هورمونی و تفاوت‌های ژنتیکی مربوط باشد.
• سابقه خانوادگی و ژنتیک: اگر اعضای خانواده به پارکینسون مبتلا هستند می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. حتی برخی از جهش‌های ژنتیکی می‌توانند این احتمال را تقویت کنند.

• قرارگرفتن در معرض سموم: آفت‌کش‌ها،علف‌کش‌ها، یا فلزات سنگین افراد را در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار می‌دهند. این عوامل ممکن است به تخریب سلول‌های عصبی در مغز منجر شوند.

• آسیب‌های مغزی: ضربه‌های شدید به سر یکی از عوامل خطر قلمداد می‌شود.

• سبک زندگی ناسالم: تحرک کم، رژیم غذایی نامناسب، سیگار و مصرف زیاد کافئین می‌توانند به‌طور غیرمستقیم خطر بروز بیماری را افزایش دهند.

• استرس و اضطراب: آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد و کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن، ممکن است سلول‌های مغزی را تخریب کرده و خطر پارکینسون را افزایش دهد.

هرچند پارکینسون یک بیماری پیچیده است و علت دقیق آن به‌طور کامل مشخص نیست، آگاهی از این عوامل می‌تواند به پیشگیری یا تشخیص زودهنگام آن کمک کند. افرادی که در این گروه‌ها قرار دارند، بهتر است سبک زندگی سالم‌تری را اتخاذ کرده و در صورت مشاهده علائم، به پزشک مراجعه کنند.

 

 

بیماری پارکینسون در جوانان، میانسالان و سالمندان 

بیماری پارکینسون یکی از بیماری های شایع سالمندان است که به دلیل تغییرات عصبی در مغز، مشکلات حرکتی و تعادلی ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر به عنوان یک اختلال مربوط به سنین بالا شناخته می‌شود، اما ممکن است در هر سنی بروز کند. نوع و شدت علائم و چالش‌ها در هر گروه سنی می‌تواند متفاوت باشد.

 پارکینسون در جوانان (زیر 50 سال)

این نوع از بیماری به نام پارکینسون زودرس (Early-Onset Parkinson’s) نیز شناخته می‌شود که نسبت به موارد عادی نادر است و معمولاً با جهش‌های ژنتیکی خاص مرتبط است. مسئولیت‌های شغلی و اجتماعی و در پی آن استرس زیاد از مهم‌ترین دلایل بروز بیماری پارکینسون در جوانان است که با علائمی از جمله: لرزش خفیف، دیستونی (اسپاسم‌های عضلانی) و کندی حرکت خود را نشان می‌دهد. درمان دارویی و روش‌های توانبخشی می‌تواند به کنترل علائم کمک کند.

 پارکینسون در میانسالان (50 تا 65 سال)

این گروه بیشترین میزان ابتلا به پارکینسون را دارند و علائم به‌طور تدریجی در آن‌ها پیشرفت می‌کنند. لرزش، سفتی عضلات، مشکلات تعادل و اختلالات خواب در این افراد وجود دارد و از شایع‌ترین نشانه‌های بیماری شناخته می‌شوند. هماهنگی بین زندگی شغلی، خانوادگی و مدیریت بیماری در این شرایط دشوار خواهد بود. استفاده از داروهای خاص مانند لوودوپا و مشارکت در فعالیت‌های بدنی و ذهنی می‌تواند به مدیریت شرایط کمک زیادی کند.

 پارکینسون در سالمندان (بالای 65 سال)

پارکینسون بیشتر در سالمندان دیده می‌شود و شدت علائم در سالمندان شدت پیدا می‌کند. لرزش‌های شدیدتر، افتادن‌های مکرر، مشکلات شناختی مانند زوال عقل، و اختلالات بلع در سالمندان مبتلا به این بیماری وجود دارد. کاهش استقلال، نیاز به مراقبت بیشتر، و افزایش خطر عوارضی مانند ذات‌الریه چالش‌هایی است که سالمندان با آن مواجه خواهند شد. در این وضعیت مراقبت‌های پرستاری، دارو درمانی و حمایت روانی بیمار و خانواده ضروری می‌باشد و اگر توسط افراد آگاه و دلسوز ارائه شود می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی افراد در هر گروه سنی گردد.

 

از کجا بفهمیم پارکینسون داریم؟

علائم پارکینسون در مراحل اولیه خفیف هستند و به همین دلیل شناخت بیماری می‌تواند دشوار باشد. از مهم‌ترین علائم بیماری از دست دادن کنترل عضلات است اما توجه کنید این بیماری پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و مسائل مربوط به کنترل ماهیچه ها تنها علائم احتمالی بیماری پارکینسون نیستند. بنابراین با شناسایی علائم بیماری و سپس مراجعه به پزشک متخصص می‌توان بیماری را تشخیص داد.

 

 علائم بیماری پارکینسون 

به‌طور کلی بیماری پارکینسون با علائم حرکتی و غیرحرکتی شناخته می‌شود که به تدریج و با پیشرفت بیماری، به مرور زمان نشانه‌ها شدت می‌گیرند. تا جایی که می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و بایستی برای جلوگیری از مشکلات بعدی به درستی مدیریت شوند. 

علائم حرکتی

علائمی که مرتبط با حرکت بدن است و باعث اختلال در حرکت اندام‌های بدن می‌شود. 

• لرزش: یکی از شایع‌ترین علائم اولیه لرزش است و معمولاً از دست‌ها یا انگشتان شروع می‌شود. این لرزش حتی زمانی که از آن‌ها استفاده نمی‌کنید مشاهده می‌شود. لرزش دستها در حدود 80 درصد از افراد مبتلا به پارکینسون رخ می‌دهد.
• کندی حرکت: افرادی که دچار این بیماری هستند حرکات آهسته و ضعف عضلانی را تجربه می‌کنند. این می‌تواند به دلیل مشکلات عضلانی رخ دهد. کاهش سرعت حرکات بدن انجام کارهای روزمره مانند پوشیدن لباس یا راه رفتن را دشوار می‌کند.
• سفتی عضلات: عضلات بدن سخت و خشک می‌شوند و ممکن است هنگام حرکت، درد یا گرفتگی ایجاد کنند. سفتی عضلات زمانی اتفاق می‌افتد که لرزش و انقباض باهم ترکیب می‌شوند. این مورد در هر قسمتی از بدن مانند دست‌ها، پاها، صورت و گردن می‌تواند رخ دهد و منجر به درد شدید خواهد شد.
• اختلال در تعادل: مشکل در ایستادن یا حفظ تعادل که می‌تواند منجر به افتادن‌های مکرر شود. وضعیت ناپایدار، کندی حرکات و سفتی عضلات از جمله علائم بیماری است که با پیشرفت آن ظاهر می‌شود. در این شرایط فرد نمی‌تواند گام‌های بلند بردارد و یک چرخش حرکتی در چند مرحله با چند گام کوتاه قابل انجام خواهد بود.
• پلک زدن کمتر از حد معمول: از نشانه‌های کاهش کنترل عضلات صورت است.
• عدم تعادل هنگام نوشتن یا بسیار ریز و ناخوانا: به دلیل مشکلات کنترل عضلانی فرد نمی‌تواند مانند گذشته کارهای ظریفی مانند نوشتن را انجام دهد.
• صورت ماسکی: حالت صورت ماسک مانند است، به این معنی است که حالات چهره خیلی کم یا اصلا تغییر نمی‌کند.
• مشکل در بلع: به دلیل کاهش کنترل ماهیچه‌های گلو این مشکل به وجود می‌آید و خطراتی مانند ذات‌الریه یا خفگی را به همراه خواهد داشت.
• مشکل در صحبت کردن و صدای آرام و غیر معمولی(هیپوفونی): کاهش کنترل عضلات در گلو و قفسه سینه و عدم هماهنگی در ماهیچه‌های اسکلتی صوتی منجر به این مشکل می‌شود که از نشانه‌های رایج پارکینسون می‌باشد.

 

علائم غیر حرکتی (علائم هشدار دهنده اولیه به صورت پررنگ)

در سال‌های گذشته، کارشناسان بر این باور بودند که علائم غیرحرکتی زمانی که قبل از علائم حرکتی دیده می‌شوند، عوامل خطر این بیماری هستند. با این حال، شواهد فزاینده ای وجود دارد که نشان می دهد این علائم می توانند در مراحل اولیه بیماری ظاهر شوند. این به معنای این است که این علائم هشدار دهنده می‌باشند که سال ها یا حتی دهه ها قبل از علائم حرکتی شروع می شوند.

• افسردگی و اضطراب: تغییرات شیمیایی مغز می‌تواند منجر به بروز علائم روانی مانند افسردگی یا اضطراب شود.

• کاهش حس بویایی: بسیاری از افراد پیش از بروز علائم حرکتی، حس بویایی خود را از دست می‌دهند.

• اختلالات خواب: مشکلاتی مانند بی‌قراری در خواب، کابوس‌های مکرر، و حرکات ناگهانی بدن در خواب و سندرم پای بی‌قرار

• خستگی و کاهش انرژی: احساس خستگی مداوم حتی بدون فعالیت سنگین.

• یبوست: کاهش عملکرد دستگاه گوارش یکی از مشکلات رایج در بیماران پارکینسون است. 

• اختلالات شناختی: در مراحل پیشرفته، ممکن است مشکلاتی مانند کاهش حافظه، دشواری در تصمیم‌گیری، یا حتی زوال عقل ظاهر شود.

• درد و گرفتگی: بسیاری از بیماران دچار دردهای عضلانی یا عصبی می‌شوند که در قسمت‌های مختلف بدن احساس می‌شود.

• سیستم عصبی خودمختار: این موارد عبارتند از افت فشار خون ارتواستاتیک (فشار خون پایین هنگام ایستادن)، یبوست و مشکلات گوارشی، بی اختیاری ادرار و اختلالات جنسی.

• مشکل در تفکر و تمرکز 

 

 

 

 سطح های مختلف بیماری را بشناسیم 

بیماری پارکینسون ممکن است سال ها یا حتی دهه ها طول بکشد تا عوارض شدیدی ایجاد کند. در سال ۱۹۶۷، دو متخصص به نام‌های مارگارت هوهن و ملوین یاهر، سیستم مرحله‌بندی بیماری پارکینسون را ایجاد کردند. این سیستم مرحله‌بندی دیگر مورد استفاده گسترده قرار نمی‌گیرد. امروزه، مقیاس رتبه‌بندی بیماری پارکینسون در پنج مرحله از نشانه‌های اولیه تا پیشرفته قرار می‌گیرد. بیماری پارکینسون به‌عنوان یک اختلال عصبی پیش‌رونده می‌تواند با شدت و انواع مختلفی ظاهر شود. این بیماری بر اساس علائم، شدت تأثیرگذاری بر بدن و نوع علت به دسته‌بندی‌ها و مراحل مختلفی تقسیم می‌شود.

 

مرحله 1: علائم خفیف (Early Stage)

• علائم: لرزش خفیف، کمی کندی حرکت یا تغییر در حالت ایستادن.
• تأثیر: علائم معمولاً یک‌طرفه (فقط در یک سمت بدن) هستند.
• استقلال: فرد می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را بدون مشکل انجام دهد.

مرحله 2: علائم متوسط (Mild Stage)

• علائم: لرزش در هر دو سمت بدن، سفتی عضلات و دشواری در حرکات روان.
• تأثیر: علائم مشخص‌تر می‌شوند، اما فرد همچنان می‌تواند بدون نیاز به کمک زندگی کند.
• تغییرات: راه رفتن آهسته‌تر و مشکل در انجام کارهای پیچیده مشاهده می‌شود.

مرحله 3: مرحله میانی (Mid-Stage)

• علائم: اختلال در تعادل و افزایش خطر افتادن.
• تأثیر: فعالیت‌های روزمره چالش‌برانگیزتر می‌شوند.
• نیاز: ممکن است فرد برای انجام برخی امور به کمک دیگران نیاز داشته باشد.

مرحله 4: مرحله پیشرفته (Advanced Stage)

• علائم: کاهش شدید حرکت، عدم تعادل کامل، و نیاز به وسایل کمکی مانند واکر.
• تأثیر: فرد برای بسیاری از فعالیت‌های روزمره به کمک نیاز دارد.

مرحله 5: مرحله شدید (Severe Stage)

• علائم: ناتوانی در حرکت بدون کمک، مشکلات شدید در بلع، و احتمال بروز زوال عقل (دمانس).
• تأثیر: فرد کاملاً به مراقبت شبانه‌روزی نیاز دارد. در این وضعیت پرستار بیمار در منزل شبانه روزی تمامی امور مربوط به بیمار را بر عهده دارد و رفاه و آسایش او را فراهم می‌کند.

 

انواع بیماری پارکینسون

همانطور که این بیماری از لحاظ شدت در چندین مرحله قرار می‌گیرد با توجه به نوع علائم نیز انواع مختلفی دارد.

پارکینسون ایدیوپاتیک

 یکی از شایع‌ترین انواع بیماری پارکینسون است که در آن علت دقیق بیماری ناشناخته باقی می‌ماند. کلمه “ایدیوپاتیک” به این معنی است که هیچ دلیل مشخص یا شناخته‌شده‌ای برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد، در حالی که در انواع دیگر پارکینسون، علل مشخصی مانند آسیب‌های مغزی یا مصرف داروها وجود دارد. پارکینسون ایدیوپاتیک با علائم زیر همراه است:

• لرزش دست‌ها یا انگشتان و سپس سایر قسمت‌های بدن
• کندی حرکت
• سفتی عضلات
• اختلال در تعادل
• مشکلات هنگام راه رفتن

پارکینسونیسم عروقی

در اثر آسیب به عروق خونی مغز و کاهش جریان خون به بخش‌هایی از مغز که مسئول حرکت هستند، ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری معمولا به دنبال سکته‌های مغزی کوچک یا ضایعات عروقی دیگر که به مغز آسیب می‌زند، به وجود می‌آید. آترواسکلروز (سخت شدن رگ‌های خونی) و فشار خون بالا نیز جریان خون به مغز را مختل کرده و از دیگر عوامل بروز بیماری می‌باشند. به وسیله درمان‌های دارویی، تغییر سبک زندگی، کنترل عوامل خطر و فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

پارکینسونیسم ناشی از دارو

این نوع از بیماری یک اختلال حرکتی است که به دنبال مصرف برخی از داروها بروز می‌کند. معمولا با کندی حرکت، سفتی عضلات و مشکلات حرکتی همراه است. این اختلال به دلیل مصرف داروهایی است که بر روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و معمولا پس از قطع داروها علائم بهبود می‌یابند. مصرف برخی از داروها از جمله داروهای ضد روان‌پریشی، ضد تهوع، ضد افسردگی، بعضی از داروهای فشار خون، ضد ویروسی و ضد صرع ممکن است باعث پارکینسونیسم ناشی از دارو شوند. 

تشخیص این نوع پارکینسونیسم معمولا با بررسی تاریخچه مصرف داروها و ارزیابی علائم بالینی توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.

مقاله پیشنهادی: چرا ممکن است سکته مغزی برای بار سوم اتفاق بیفتد؟

 

پیشگیری از پارکینسون در سالمندان

بیماری پارکینسون به دلایل ژنتیکی و غیرقابل‌پیش‌بینی در بدن رخ می‌دهد به همین سبب هیچکدام از مسائلی که باعث بروز پارکینسون می‌شوند قابل پیشگیری نیستند. اما برخی تغییرات در سبک زندگی و رعایت آن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. از جمله:

• • پیروی از رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه‌ها،سبزیجات، غلات کامل، ماهی و روغن زیتون همچنین آنتی‌اکسیدان‌ها که در انواع توت و چای سبز و گردو وجود دارند. در ضمن کاهش مصرف قند و چربی‌های اشباع به کاهش التهاب بدن کمک می‌کند.
  • فعالیت بدنی منظم: انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری سلامت کلی مغز را بهبود می‌بخشد و خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی را کاهش می‌دهد.
  • کنترل عوامل محیطی: کاهش مواجهه با سموم و مواد شیمیایی مضر مانند حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها.
  • محافظت از مغز و جلوگیری از ضربه به سر
  • مدیریت استرس و دوری از عوامل استرس‌زا
  • کنترل بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون بالا و چاقی
  • انجام فعالیت‌های ذهنی مانند حل جدول، یادگیری زبان جدید یا موسیقی
  • مصرف کافئین در حد اعتدال: تحقیقات نشان می‌دهد مصرف چای و قهوه در حد اعتدال می‌تواند با کاهش خطر ابتلا به پارکینسون مرتبط باشد.

 

 

 

زندگی با پارکینسون 

بیماری پارکینسون چالش‌برانگیز است و به دلیل تاثیر بر حرکت، تعادل و عملکرد روزمره، کیفیت زندگی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ به همین دلیل نیازمند مدیریت دقیق و پشتیبانی همه‌جانبه است. مبتلایان به این بیماری معمولا با مشکلاتی همچون لرزش، کندی حرکت و سختی عضلات مواجه می‌شوند، اما راهکارهایی برای آن‌ها وجود دارد که شامل دارو درمانی، فیزیوتراپی، تمرینات بدنی، مدیریت استرس،یوگا و مدیتیشن برای بهبود وضعیت روانی می‌باشد تا عملکرد حرکتی آن‌ها را بهبود دهد. تنظیم برنامه‌های روزانه و رعایت رژیم غذایی سالم حاوی انواع ویتامین، فیبر و آنتی‌اکسیدان به سلامت کلی بدن کمک می‌کند. در ادامه با استفاده از راه‌کارهای توصیه شده می‌توان بر چالش‌ها غلبه کرد و به زندگی معنا بخشیدو

 

 

 

 تشخیص بیماری پارکینسون 

تشخیص بیماری پارکینسون بیشتر یک فرآیند بالینی و البته پیچیده است، این به معنی این است که برای تشخیص بیماری باید سابقه پزشکی بررسی گردد و آزمایش‌های تشخیصی انجام شود. این آزمایش‌ها معمولاً برای رد سایر شرایط یا علل خاص مورد نیاز است. تشخیص پارکینسون نیازمند بررسی دقیق علائم، سابقه بیمار، و انجام آزمایش‌های تکمیلی است. 

•  بررسی علائم بالینی: پزشک ابتدا علائم اصلی بیماری پارکینسون مانند لرزش (خصوصاً در حالت استراحت)، سفتی عضلات، کندی حرکت، و مشکلات تعادل را بررسی می‌کند. وجود حداقل دو مورد از این علائم معمولاً نشانه مهمی از بیماری است.

•  سابقه پزشکی بیمار: پزشک با بررسی سوابق پزشکی بیمار و پرسیدن سؤالات دقیق در مورد علائم و مشکلات حرکتی، اطلاعات بیشتری به دست می‌آورد. سابقه خانوادگی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد، زیرا عوامل ژنتیکی ممکن است در بروز بیماری نقش داشته باشند.

• معاینات فیزیکی و عصبی: در این مرحله، پزشک قدرت عضلات، انعطاف‌پذیری و هماهنگی حرکتی بیمار را ارزیابی می‌کند. مشکلاتی مانند تغییر در نحوه راه رفتن، کاهش حرکات چهره و لرزش دست‌ها بررسی می‌شود.

•  آزمایش‌های تصویربرداری: امکان دارد پزشک برای تشخیص پارکینسون از MRI و سی‌تی‌اسکن استفاده کند.

• بررسی پاسخ به دارو: پزشکان ممکن است داروی لوودوپا تجویز کنند. اگر علائم بیمار با مصرف این دارو بهبود یابند، احتمالاً تشخیص پارکینسون تأیید می‌شود.

•  رد بیماری‌های مشابه: بیماری‌هایی مانند پارکینسونیسم ثانویه یا آتیپیک ممکن است علائمی مشابه پارکینسون داشته باشند. پزشکان این اختلالات را با استفاده از معاینات و آزمایش‌های مختلف رد می‌کنند.

 

پارکینسون چگونه درمان می شود و آیا درمانی دارد؟

راه های متعددی برای مدیریت علائم آن وجود دارد. شیوه‌های درمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و اصلی‌ترین آن استفاده از دارو می‌باشد. بیماری پارکینسون هنوز درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های مختلف می‌توان بیماری را مدیریت کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید. درمان این بیماری شامل خودمراقبتی، دارودرمانی، جراحی، و تمرینات ورزشی است که هر کدام نقش مهمی در کنترل بیماری دارند.

 

 راه‌های کنترل بیماری پارکینسون 

این بیماری با علائم خفیف شروع می‌شود و با  مشکلات حرکتی مانند لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت به تدریج پیشرفت می‌کند. برای کنترل بیماری راه‌هایی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

دارو درمانی

داروهای مختلفی برای کنترل علائم پارکینسون تجویز می‌شوند که به طور عمده برای افزایش سطح دوپامین در مغز یا جبران کمبود آن طراحی شده‌اند. برخی از این داروها:

• لوودوپ
• آگونیست‌های دوپامین
• مهارکننده‌های MAO-B 

فیزیوتراپی و کار درمانی

تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به بهبود تعادل، قدرت عضلانی و قابلیت حرکت فرد کمک کنند. این تمرینات به‌ویژه برای کاهش سفتی عضلات و بهبود دامنه حرکتی موثر هستند. همچنین کاردرمانی به بیمار کمک می‌کند تا عملکردهای روزمره خود مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن را بهتر انجام دهد.

رژیم غذایی مناسب

تغذیه سالم و متنوع به مدیریت علائم کمک زیادی می‌کند. مصرف مواد مغذی از جمله پروتئین، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها برای حمایت از سلامت مغز و کاهش التهاب بسیار مفید است. رژیم غذایی غنی از ویتامین‌های گروه B، اسیدهای چرب امگا-3 و آنتی‌اکسیدان‌ها نیز به بهبود عملکرد مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند. بعضی از بیماران دچار مشکلات گوارشی مانند یبوست می‌شوند بنابراین مصرف فیبر و آب کافی نیز اهمیت دارد. 

پشتیبانی روانی و اجتماعی

معمولا افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند از لحاظ روحی دچار مشکل می‌شوند و کیفیت زندگی ایشان دچار اختلال خواهد شد. پشتیبانی روانی و مشاوره به بیماران و خانواده‌های آن‌ها کمک می‌کند تا با چالش‌های روانی و عاطفی کنار بیایند و بهتر بتوانند اضطراب و استرس ناشی از بیماری را کنترل کنند. 

مدیریت استرس

استرس می‌تواند بیماری را تشدید کند بنابراین کنترل آن بسیار بااهمیت است. اگر علائم اولیه را در خود یا اعضای خانواده مشاهده کردید خود مراقبتی را جدی بگیرید. با استفاده از روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، و تنفس عمیق می‌توان به کاهش علائم و بهبود وضعیت عمومی بیمار کمک کرد.

جراحی پارکینسون 

در موارد پیشرفته و زمانی که علائم بیماری به‌طور قابل توجهی کنترل نشود، جراحی با تشخیص پزشک به عنوان یک گزینه مطرح می‌شود. در این روش، یک دستگاه کوچک در مغز بیمار کاشته می‌شود تا سیگنال‌هایی به قسمت‌های مختلف مغز ارسال کند و علائم را کاهش دهد.

درمان پارکینسون با ورزش

ورزش منظم می‌تواند به بهبود انعطاف‌پذیری، استقامت و هماهنگی حرکتی کمک کند. انجام تمرینات هوازی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و یوگا برای بیماران پارکینسون مفید هستند. ورزش موجب کاهش سفتی عضلات و افزایش قدرت آن‌ها می‌شود و همچنین کاهش مشکلات روحی و افسردگی را در پی دارد.

اجتناب از مصرف الکل و دخانیات

مصرف الکل و دخانیات علائم بیماری را تشدید می‌کنند. بنابراین با اجتناب از این موارد برای کنترل بیماری ضروری است.

 

 

 

دوران نقاهت پس از درمان پارکینسون

دوران نقاهت پس از درمان پارکینسون به نوع روش‌های درمانی (دارودرمانی، جراحی یا توان‌بخشی) و شرایط کلی بیمار بستگی دارد. هدف اصلی بهبود کیفیت زندگی، حفظ استقلال در انجام فعالیت‌های روزانه و جلوگیری از پیشرفت بیشتر علائم است.

مراقبت‌های اولیه پس از جراحی

پس از جراحی بیمار نیاز به استراحت کوتاه مدت دارد تا زخم‌ها بهبود یابند. تنظیم دستگاه‌های کاشته‌شده برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی ممکن است چند هفته طول بکشد. در این وضعیت مراقبت از زخم‌ها و جلوگیری از عفونت اهمیت ویژه‌ای دارد. بیمار بایستی داروهای آنتی‌بیوتیک و مسکن تجویز شده توسط پزشک را مصرف کند و جلسات منظمی برای تنظیم دستگاه و پیگیری وضعیت داشته باشد.

مراقبت‌های اولیه پس از جراحی

شرکت در جلسات فیزیوتراپی برای بازگرداندن قدرت عضلات و بهبود تعادل ضروری است. انجام ورزش‌هایی مانند یوگا، تمرینات تعادلی و پیاده‌روی روزانه به حفظ عملکرد حرکتی کمک کرده و به تقویت عضلات و افزایش گردش خون کمک می‌کند.

رژیم غذایی مناسب

مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان مانند میوه‌ها، سبزیجات و مغزها به بهبود عملکرد مغز و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از یبوست و حفظ تعادل آب بدن اهمیت دارد.

پیگیری درمان

مصرف داروها طبق تجویز پزشک و با توجه به عوارض احتمالی بسیار مهم است. بیمار باید ‌به‌طور منظم برای بررسی وضعیت و تنظیم داروها یا دستگاه‌های کاشته‌شده به پزشک مراجعه کند.

مراقبت‌های روحی و روانی

بسیاری از بیماران ممکن است پس از درمان با اضطراب و افسردگی روبه‌رو شوند. خانواده بیمار بایستی نقش حمایتی ایفا کنند و محیطی آرام و دلگرم‌کننده فراهم کنند.

 

 

 

چه زمانی برای پارکینسون به پزشک مراجعه کنیم؟

تشخیص زودهنگام بیماری پارکینسون نقش مهمی در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار دارد. بنابراین در صورت مشاهده علائم اولیه، مراجعه به پزشک اهمیت ویژه‌ای دارد. بخصوص اگر سابقه بیماری در خانواده وجود دارد و سن فرد بالا می‌باشد. درصورتی که علائم اولیه ذکر شده در این مقاله را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید ، توصیه می‌شود هرچه زودتر با پزشک متخصص مشورت کنید. این نشانه‌ها شامل علائم حرکتی و غیر حرکتی می‌باشد.

 

سخن آخر

در این مقاله علت، علائم، پیشگیری و درمان بیماری پارکینسون را بررسی کردیم. آگاهی عمومی، تشخیص زودهنگام و پیشرفت در تحقیقات علمی می‌توانند در بهبود درمان‌ها و ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری نقش مهمی داشته باشند.

پیشگیری از پارکینسون قطعی نیست، اما رعایت سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و کاهش مواجهه با مواد شیمیایی مضر می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد. زندگی با پارکینسون چالش‌برانگیز است، اما با حمایت خانواده، پرستاران حرفه‌ای و مدیریت علائم، بیماران می‌توانند زندگی بهتری داشته باشند. پرستاران آگاه و دلسوز خدمات پرستاری فرشته هما می‌توانند نقش مهمی در کاهش فشار روی خانواده و ارتقای سلامت بیمار ایفا کنند. پرستاران کارآزموده فرشته هما با قیمت و تعرفه مقرون‌به‌صرفه خدمات حرفه‌ای پرستاری در منزل را برای مدیریت بیماری‌های شایع سالمندان از جمله پارکینسون، آلزایمر و مشکلات حرکتی ارائه می‌دهند. این پرستاران با تجربه و دلسوزی به بهبود کیفیت زندگی سالمندان و کاهش فشار بر خانواده‌ها کمک می‌کنند.